Przedszkole nr 10 w Nysie

Innowacja pedagogiczna

„Wpływ muzyki na rozwój wrażliwości

dziecka przedszkolnego”

 

 

„Naprawdę rozumie i czuje sens muzyki ten, kto czynnie w niej uczestniczy”

 

Carl Orff

 

Muzyka towarzyszy człowiekowi od najwcześniejszych lat jego życia. Wpływa ona na

jego rozwój we wszystkich aspektach – poznawczym, społeczno-emocjonalnym, estetycznym

a także ruchowym. Istotny jest fakt, że w życiu dziecka muzyka pojawia się wcześniej niż mowa. Już w okresie prenatalnym dzieci przejawiają wrażliwość słuchową, odbierają i reagują na dźwięki płynące z otoczenia. Noworodek reaguje nie tylko na słowa czy śpiew matki, ale również na inne dźwięki płynące z otaczającego go świata. U niemowląt można zaobserwować spontaniczną reakcję na muzykę, wzbudza ona u nich często uśmiech i radość. Pod wpływem dźwięków dzieci zaczynają wykonywać rytmiczne ruchy, klaszczą, przytupują.

Istotne jest, aby kontakt dziecka z muzyką rozpoczął się od najwcześniejszych lat jego życia, najlepiej już w okresie niemowlęcym i przedszkolnym. Im wcześniej dziecko będzie doświadczało stymulacji muzycznej, tym lepiej, bardziej harmonijnie będzie przebiegał jego rozwój poznawczy, społeczny i emocjonalny. Dzieci, które miały styczność z muzyką we wczesnym dzieciństwie charakteryzują się zwiększoną wrażliwością. Z tego względu rozpoczęcie edukacji przedszkolnej jest optymalnym okresem dla rozpoczęcia również edukacji muzycznej. Obcowanie z muzyką wzbogaca osobowość i uwrażliwia na problemy własne i innych ludzi. Przeżycia emocjonalne związane ze słuchaniem, czy wykonywaniem zadań muzycznych, mają wpływ na różne dyspozycje psychiczne dzieci. Nauka piosenek pozwala rozwijać ich pamięć i logiczne myślenie. Przeżycia wywołane przez muzykę kształtują też postawy moralne dziecka i jego poglądy na istotne wartości, ważne w kontaktach nie tylko z rówieśnikami, ale także z osobami dorosłymi. Słuchanie pięknych utworów muzycznych, piosenek dostarcza wzorców właściwego postępowania, czyni bardziej wrażliwym na krzywdę innych, wyrabia krytycyzm w stosunku do zachowań negatywnych.

Słuchanie muzyki uczy dzieci koncentracji uwagi, umiejętności słuchania i współodczuwania Obcowanie z muzyką wpływa na rozwój wrażliwości estetycznej. Wspólna zabawa z muzyką i piosenką pozwala na tworzenie interakcji społecznych, zbliża do siebie dzieci uczestniczące w zabawie, uczy je współpracy z innymi, zdyscyplinowania i odpowiedzialności nie tylko za siebie, ale również za całą grupę. To pozwala z kolei na kształtowanie takich cech charakteru jak opanowanie, koleżeńskość, uczynność, empatia, wrażliwość na potrzeby innych czy wytrwałość.

 Zabawy muzyczne pobudzają też wyobraźnię i myślenie twórcze dziecka. Muzyka ćwiczy i wspomaga wrażliwość różnych zmysłów, prowadząc do współdziałania pomiędzy słyszeniem, widzeniem, dotykiem. Podstawowymi formami umuzykalniania dzieci są piosenka i śpiew, ale również gra na instrumentach odgrywa dużą rolę. Podczas instrumentalnego muzykowania rozwijają się u dziecka podstawowe zdolności muzyczne, wrażliwość na współbrzmienie, słuch i zdolność do emocjonalnego i estetycznego przeżywania muzyki. Obcowanie z instrumentem muzycznym rozwija też w dziecku inne pożądane cechy, takie jak: pamięć, uwaga, skupienie. Podczas wspólnego, grupowego muzykowania kształtują się u dziecka pozytywne postawy społeczne, pojawia się radość ze wspólnie osiągniętego sukcesu, poczucie satysfakcji, co przyczynia się do powstawania więzi społecznych.

 Kontakt z muzyką wpływa na rozwój wrażliwości estetycznej dziecka, staje się źródłem różnych stanów uczuciowych, wzruszeń i nastrojów. Siła i jakość wzbudzonych emocji zależy nie tylko od rodzaju muzyki, ale również od osobowości dziecka, jego aktualnego samopoczucia oraz od sytuacji, w której przebiega odbiór utworu muzycznego. Wesoła zabawa przy muzyce często poprawia nastrój dzieci, pozwala na odreagowanie napięć, ekspresję przykrych emocji. Liczne badania przeprowadzone w przedszkolach wykazały, że dzieci mające częsty kontakt z muzyką są bardziej wrażliwe, samodzielne, kreatywne, pomysłowe, ich aktywność jest większa.

 

 

 Adresaci innowacji: dzieci w wieku od 3 do 6 lat

 

 Wymiar godzin : dwa razy w miesiącu 30 minut

 

 Czas realizacji: wrzesień 2023 – maj 2024

 

II.CELE INNOWACJI

 

Główne

 

• Wyzwolenie aktywności twórczej dziecka przy wykorzystaniu instrumentów muzycznych ;

 

• Stworzenie warunków do ekspresji słownej (ekspresja spostrzeżeń, przeżyć, uczuć), ruchowej (zaangażowanie całego ciała poprzez rytm, melodie, harmonie, dynamikę);

 

• Zapewnienie różnorodności form obcowania dziecka z muzyką;

 

• Rozpoznawanie indywidualnych uzdolnień muzycznych i rozwijanie ich;

 

• Kształtowanie wrażliwości estetycznej;

 

• Wspieranie aktywności, ciekawości i samodzielności dzieci.

 

 

Szczegółowe

 

• Wzbudzenie zainteresowania muzyką nie tylko „lekką, łatwą i przyjemną”;

 

• Zapoznanie z instrumentami muzycznymi (pianino, akordeon, djembe, grzechotki, kołatki, tamburyna) i z rodzajem wydawanych przez nie dźwięków;

 

•  Rozszerzenie i pogłębienie wiedzy o muzyce-pogadanki o kompozytorach, utworach, które tworzyli;

 

• Udział w zajęciach rytmicznych z wykorzystaniem instrumentów, pomocy dydaktycznych-elementami metody Batii Strauss, A.M. Kniessów;

 

• Nauka piosenek z repertuaru dziecięcego;

 

• Przygotowanie dzieci do konkursów muzycznych i wdrażanie ich do pracy zespołowej, nauka prawidłowego zachowania podczas występów, przedstawień teatralnych;

 

• Wyzwolenie pozytywnych emocji poprzez dobór utworów muzycznych, obniżenie napięcia, uspokojenie, wprowadzenie w stan odprężenia i dobrego samopoczucia-poprzez elementy muzykoterapii;

 

• Rozwój i nabywanie umiejętności działania w grupie;

 

• Wychowanie świadomych uczestników i odbiorców wydarzeń kulturalnych (koncertów, oper, przedstawień muzycznych)

 

• Rozbudzenie satysfakcji z wykonywanej pracy i osiągniętych rezultatów.

 

 

Przewidywane efekty

 

Dzieci:

 

• aktywnie uczestniczą w zajęciach muzycznych,

 

• wyrażają ruchem różne wartości rytmiczne,

 

• rozpoznają głosy wysokie i niskie,

 

• wyjaśniają pojęcia: sopran, bas, aria, chór, wokaliza,

 

• same komponują wokalizę,

 

• znają i krótko opisują różne instrumenty muzyczne m.in. bębenek, grzechotka, tamburyno, kołatka,  harfa, skrzypce, potrafią rozpoznać ich dźwięki,

 

• wiedzą czym jest orkiestra i w grupie grają na różnych instrumentach perkusyjnych,
• znają podstawowy repertuar dziecięcy,

 

• określają charakterystyczne dla danej piosenki budowę- wyróżniają zwrotkę, refren, tempo i dynamikę-wolna, szybka, cicha, głośna,

 

• znają różnicę między kolędą, a pastorałką,

 

• wymieniają tytuł najstarszej kolędy,

 

• umieją wyjaśnić pojęcia przebój i oratorium,

 

• wiedzą czym jest pauza muzyczna i reagują na nią w czasie wykonywania zajęć ruchowych,

 

• znają dźwięk handpanu,

 

• sami tworząc i wykonując muzykę współpracują w grupach,

 

• naturalnie improwizują do muzyki, opowiadają swoje wyobrażenia i fantazje pojawiające się w czasie słuchania muzyki, przedstawiają je ruchem, pantomimą,

 

• reagują na zmiany tempa i dynamiki utworów muzycznych,

 

• improwizują głosem melodie-piosenki ( na zadany temat lub swobodnie), układają kołysanki, śpiewają wyliczanki,

 

• aktywnie słuchają muzyki poważnej,

 

• znają tytuły słuchanych utworów,

 

• znają głównych kompozytorów polskich i europejskich, umieją wymienić najważniejsze utwory przez nich skomponowane,

 

• występują przed publicznością,

 

• wiedzą jak należy się zachować w czasie występów.

 

Nauczyciel:

 

• wykorzystuje nowoczesne metody i formy pracy z dziećmi,

 

• pogłębia wiedzę przez uczestnictwo w szkoleniach i czytanie literatury pedagogicznej, muzycznej,

 

• wymienia doświadczenia i uwagi z innymi pedagogami, korzysta z ich wiedzy o dziecku, jego sytuacji domowej indywidualizując podejście zwłaszcza do dzieci o specjalnych potrzebach,

 

• zdobywa doświadczenie w zakresie ewaluacji efektów innowacji,

 

• nawiązuje współprace z artystycznym i muzycznym środowiskiem lokalnym (Szkoła Muzyczna, Nyski dom Kultury)

 

 

III. METODY I FORMY

 

Metody:

 

• metody aktywnego słuchania muzyki Batii Strauss i M.A. Kniessów,

 

• metoda analityczno-percepcyjna polegająca na analizie słuchowej utworu muzycznego,

 

• metoda problemowo-twórcza wykorzystywana w czasie tworzenia muzyki,

 

• metoda ekspozycji-dostarczenie dzieciom kontaktu z dziełem muzycznym o najwyższej formie artystyczno-wykonawczej,

 

• wykorzystanie elementów innych metod: rytmicznej E.J. Dalcroze’a, koncepcji

 

 C. Orffa,

 

Wszystkie te metody umiejętnie łączą ze sobą ruch, muzykę, słowa poprzez zabawę

 

Formy pracy:

 

• indywidualna,
• zbiorowa,
• grupowa

 

Środki dydaktyczne:

 

• instrumenty muzyczne znajdujące się w przedszkolu-pianino, akordeon, djembe, instrumenty perkusyjne (grzechotki, tamburyna, )

 

• wykonywanie muzyki „na żywo” przez nauczyciela,

 

• płyty CD z muzyką poważną i z repertuarem popularnym dziecięcym,

 

• tablice edukacyjne wydane przez PWM,

 

• przybory do zajęć metodą Batii Strauss, Kniessów (chusty, wstążki, woreczki, rurki itd.),

 

• tablice multimedialne.

 

 

IV PRZEWIDYWANE KORZYŚCI WDROŻENIA INNOWACJI

 

 

Dzieci:

 

• umieją się skupić i wysłuchać uważnie utworu muzycznego,

 

• umieją opowiedzieć jakie przeżycia i emocje towarzyszyły im w czasie słuchania, a więc kształcą wyobraźnię dźwiękową,

 

• grają na przedszkolnych instrumentach muzycznych,

 

• potrafią powtarzać proste rytmy i poruszać się zgodnie z usłyszanym rytmem,

 

• znają podstawowe pojęcia muzyczne,

 

• potrafią improwizować-same proponują i wykonują układy choreograficzne do muzyki,

 

• zdobyły podstawową wiedzę z zakresu historii muzyki, znają literature i teorie muzyki w zaproponowanym zakresie,

 

• są pewne siebie, umieją wystąpić przed publicznością,

 

• niektóre z nich (po rozpoznaniu w czasie zajęć innowacyjnych szczególnych predyspozycji) podejmą edukację muzyczną w Szkole Muzycznej, w Ognisku Muzycznym,

 

• znają repertuar  dziecięcy popularny i klasyczny,

 

• umieją współdziałać z grupą,

 

• poznały radość muzykowania, tworzenia, prezentowania tego, czego się nauczyły.

 

Autor: Maria Ruszecka